انواع اختلال وسواس و درمان آن

اختلال وسواس به نوعی رفتار تکرار شونده در فرد گفته می شود که می تواند در هر سنی برای افراد اتفاق افتاده و او را در چرخه ای از فکرها و اعمال گیر بندازد. وسواس انواع گوناگونی داشته که هر کدام از این نوع ها دارای علائم مختلفی می باشد و ممکن است افراد به یکی و یا چند نوع از این وسواس ها دچار باشند. در واقع این اختلال برای بیشتر افراد در طول زندگیشان اتفاق افتاده، اما تنها زمانی که تبدیل به یک بیماری شده و زندگی فرد را تحت تاثیر خود قرار می دهد، نیاز به درمان دارد. نام علمی وسواس OCD می باشد و نظریه های مختلفی درباره علل شکل گیری وسواس در افراد وجود دارد که یکی از آنها تاثیرات نابه هنجاری های بخش های زیر قشری مغز می باشد.

در عین حال این امکان وجود دارد که بخشی از مغز که مسئول جلوگیری از افکار یا تصورات ذهنی و امیال شدید می باشد، دچار مشکل شده است. در واقع افراد OCD به اتفاق های اضطراب آور پیرامون خود واکنش بیش از حد نشان می دهند. این موضوع منجر به ایجاد تصویرهای ذهنی ناراحت کننده ای می شود که در ادامه فرد برای متوقف کردن یا بی اثر کردن آنها، یکسری تشریفات وسواسی را انجام می دهد. ما در این مقاله قصد داریم تا شما را با انواع اختلال وسواس آشنا کنیم.

انواع اختلال وسواس و نشانه های آن

وسواس ذهنی و فکری: در این نوع وسواس، فرد بصورت مداوم تصاویر و افکاری را در ذهن خود تکرار کرده و این موضوع منجر به آزار و مزاحمت ذهنی او می شود. افکاری مانند نگرانی درباره ابتلا به یک بیماری، تصادف، از دست دادن عزیزان، ابتلا به بیماری های میکروبی و رخ دادن یک اتفاق وحشتناک.

وسواس رفتاری یا عملی: در این حالت فرد به دلیل حجوم فکرها و کم کردن میزان استرس و اضطراب ناشی از این افکار، رفتارهای پر تکراری را برای کاهش این حس های منفی انجام می دهد. از نمونه این رفتارها میتوان به شستن مداوم دست ها، چک کردن در، چک کردن درب خودر و شستشوی مدام وسایل اشاره کرد.

وسواس نجسی: در این نوع وسواس که ریشه در اعتقادات مذهبی فرد دارد، شخص نسبت به اشیا یا مواردی که در اسلام نجس گفته می شود، دارای وسواس زیادی است. به عنوان مثال در صورت مشاهده خون بر روی بدن و یا لباس خود، تمامی وسایل مرتبط با آن را شستشو داده و در تمیزی این موارد دقت زیادی دارد.

وسواس رابطه: فرد در این نوع وسواس که با حالت کمال گرایی او نیز نسبت مستقیمی دارد، انتظار دارد که شریک عاطفی او تمامی وسایل رفاهی مانند خانه، ماشین، لباس و غیره را برای همسرش محیا نماید و در صورت تامین نبودن این موارد، شخص به رابطه عاطفی خود لطمه وارد می کند.

وسواس تمیزی: در این حالت افراد نسبت به کوچکترین کثیفی در اطراف خود حساس بوده و با استفاده از مواد پاک کننده و سفید کننده، مدام در حال تمیز کاری محل زندگی خود می باشند.

وسواس چک کردن: در این نوع وسواس برای هر موضوعی شخص نیاز دارد تا بارها و بارها آن را چک نماید. بطور مثال چک کردن مداوم شیر گاز، درب خانه، پنجره ها، پریز برق و درب خودرو از انواع این چک کردن ها می باشد.

وسواس مذهبی: افراد دارای اعتقادات مذهبی بالا به این نوع وسواس ممکن است گرفتار شوند که بصورت مداوم در حال برگزاری مراسم مذهبی و یا گفتن ذکر بوده و در این راه همواره دچار عذاب وجدان و توبه کردن می باشند.

بیشتر بدانید: اختلال شخصیت وسواسی در ازدواج

نحوه درمان بیماری وسواس

برای درمان این نوع اختلالات حتما نیاز است که از یک روانشناس و یا مشاور تلفنی کمک بگیرید. در درمان این نوع اختلال معمولا از روش های غیر تهاجمی برای افراد استفاده شده و با درمان های گفتاری، شناختی رفتاری و درمان های دارویی پیش می روند. همچنین روانشناس می تواند برای مشخص شدن میزان وسواس در فرد، از تست های روانشناسی مرتبط با آن استفاده نماید. در وسواس های شدید و آسیب زننده به شخص، ممکن است نیاز به بستری بیمار داشته و از روش های شوک درمانی استفاده شود.
بسیاری از وسواس ها به اعتقاد محققان به علت اینکه ریشه زیستی در فرد دارد، با کمک داروها قابل درمان و کنترل می باشد. اما این نکته را توجه داشته باشید که تجویز دارو برای درمان وسواس تنها توسط روانپزشک امکان پذیر می باشد و سایر افراد اجازه تجویز دارو را برای این بیماری ندارند. روش عملکرد داروها بدین صورت است که بر روی قسمت خاصی از مغز اثر داشته و در میزان هورمون های مختلف در مغز تاثیر گذار می باشد. گاهی تغییر در مقدار هورمون ها در مغز منجر به بروز رفتارهای وسواسی در فرد می شود.

بیشتر بدانید: اختلال شخصیت وسواسی

همانطور که پیش تر اشاره کردیم شوک درمانی برای وسواس های با شدت بالا استفاده می شود. در واقع بیشترین تلاش روانپزشک ها استفاده از داروها و روش های غیر تهاجمی بوده اما در مواقعی که این روش ها تاثیر گذار نبوده و یا شدت اختلال زیاد می باشد، ممکن است از روش های تهاجمی استفاده نمایند. شوک درمانی یک روش تهاجمی بوده که در جهت کنترل وسواس های شدید و تنها در بیمارستان های روانی و زیر نظر درمانگرهای مخصوص انجام می شود. در این روش به مدت بسیار کوتاهی بیمار را بیهوش کرده و جریان خفیفی از الکتریسته را با ایجاد شوک وارد مغز می کنند. این حالت نیاز به تکرار در طول هفته داشته تا با کمک آن بخش هایی از مغز فعال شده و تغییراتی در آن بخش ها ایجاد شود.