حس عذاب وجدان چیست؟

عذاب وجدان  یا احساس گناه حسی می باشد که هر فردی در طول زندگی خود چندین بار آن را تجربه کرده است. این حس با انجام کاری و احساس پشیمانی و ناراحتی بعد از آن تجربه می شود. معمولا به این ناراحتی و درگیری ذهنی، عذاب وجدان می گویند که حس پیچیده ای بوده و وجود آن در زندگی هر فرد مزایا و معایبی دارد.

احساس عذاب وجدان برای انسان مفید بوده و او را به سوی کارهای خوب سوق می دهد و منجر به دوری از کارهای مضر می شود. ولی وجود حس عذاب وجدان و گناه بطور دائم و زیاد منجر به صدمات زیادی به جسم و روان فرد می شود. در این مقاله به بررسی حس عذاب وجدان و راه های مقابله با آن می پردازیم.

بیشتر بدانید : 10 راهکار برای افزایش اعتماد به نفس + روش‌های موثر

تعریف عذاب وجدان چه می باشد؟

برای آشنایی با عذاب وجدان نیاز است تا ابتدا با وجدان آشنا شوید. وجدان به یک مبنای نظام اخلاقی و ارزش های فرد گفته می شود که بر اثر معاشرت و شناخت روابط با دیگران، شکل می گیرد. در واقع وقتی فردی کاری را بصورت سهوی یا عمدی انجام می دهد که مغایر با ارزش های و نظام اخلاقی او می باشد، این تعارض منجر به شروع فعالیت وجدان شده و احساس گناه و پشیمانی حاصل از آن را عذاب وجدان می گویند.

در واقع عذاب وجدان به احساس بعد از انجام یک کار اشتباه و یا انجام ندادن یک فعالیت درست گفته می شود. عذاب وجدان ممکن است هم منجر به درگیری ذهن و روان فرد شده و هم در جسم فرد بصورت حالاتی مانند سردرد، دل پیچه، تهوع و غیره نمود پیدا کند.

علل بوجود آمدن احساس گناه چیست؟

با وجود اینکه داشتن وجدان و به دنبال آن حس گناه یک ویژگی مثبت در فرد می باشد، اما در بعضی از افراد می تواند به یک حالت وسواس گونه و بیماری تبدیل شود. علت بوجود آمدن حس عذاب وجدان در افراد مختلف، متفاوت می باشد که در اینجا به بررسی چند مورد مطرح از آن می پردازیم :

باورهای مذهبی : داشتن دین و باورهای مذهبی برای افرادی که بصورت افراطی به آن می پردازند، می تواند ایجاد حس عذاب وجدان نماید. آنها ممکن است با انجام هر اقدامی، آن را مغایر با موازین شرعی دانسته و احساس گناه و عذاب وجدان نمایند.

اضطراب : افرادی که دچار اضطراب زیاد می شوند، به احتمال زیاد هر گونه عملکرد خود را حتی اگر خالی از مشکل نیز باشد، بسیار منفی ارزیابی می کنند و دچار حس پشیمانی و عذاب وجدان می شوند.

داشتن تجربیات مربوط به کودکی : افرادی که در زمان کودکی خود در خانواده ای زندگی کرده اند که همواره کودک را مقصر دانسته و یا او را بخاطر اشتباهاتش سرزنش و تنبیه می کنند نیز ممکن است با هر موضوع بی اهمیتی دچار عذاب وجدان شوند. از آنجایی که دوران کودکی و تاثیرات مربوط به آن، بر روی روان فرد اثر زیاد و عمیقی می گذارد، در دوران بزرگسالی و پیری نیز این موضوع ادامه پیدا می کند.

نوع فرهنگ جامعه : فرهنگ و قوانین هر جامعه ای متفاوت بوده و در جوامعی که دارای فرهنگ سخت و قوانین زیاد می باشند، بسیاری از کارها گناه تلقی می شود و فرد احساس عذاب وجدان می کند. فرهنگ جامعه در واقع منجر به ایجاد بعد شخصیتی در فرد شده و هر نوع مغایرت با فرهنگ در شخص ایجاد عذاب وجدان می کند.

وجود فشار اجتماعی : قرارگیری فرد در زیر ذره بین دیگران منجر به این شده تا هر نوع عملکردی از او منجر به ایجاد حس عذاب وجدان در او شود. افراد مسئول ممکن است بخاطر هر عملکردی و کوتاهی در آن دچار احساس عذاب وجدان شوند.

افسردگی : افراده مبتلا به افسردگی نیز دیدگاه متفاوتی نسبت به محیط اطرافشان پیدا می کنند. آنها هر نوع شکستی را به خود نسبت می دهند و بر این باورند که همواره با شکست روبرو شده و از هر اتفاق بد، فاجعه ساخته و بیشتر از دیگران احساس عذاب وجدان می کنند.

بیشتر بدانید : راهکارهای کاهش استرس و اضطراب در سریع ترین زمان

راهکارهای جلوگیری از حس عذاب وجدان چیست؟

داشتن حس عذاب وجدان همواره بد نبوده و گاهی منجر به تصمیم گیری های مفید تر و عذرخواهی از دیگران می شود. اما داشتن این حس بدون منطق و بصورت افراطی منجر به مشکلات روحی و جسمی و همچنین کاهش اعتماد به نفس فرد می شود. در اینجا به بررسی چند راهکار ساده در این زمینه می پردازیم :

از شواهد کمک بگیرید : اگر در زمینه کاری احساس عذاب وجدان دارید، تمام کارهایی که در این زمینه انجام می دهید را لیست کرده و در یک محیطی داشته باشید تا در هنگام ایجاد احساس گناه، به آن حس مراجعه کرده و از آن کمک بگیرید.

نظر افراد دیگر را بپرسید : وقتی احساس می کنید کار اشتباهی را انجام داده اید، از دیگران درباره اینکه اگر آنها در این شرایط بودند چکار می کردند، بپرسید. بدین صورت می توانید متوجه شوید که تصمیم شما به خودی خود دارای مشکل نبوده و شرایط در این زمینه تاثیر گذار می باشد.

موضوعات را خوب و بد نکنید : به موضوعات بصورت سیاه و سفید نگاه نکنید. اگر نسبت به یک رفتاری مرتکب اشتباه شده اید، خودتان را بدترین فرد روی کره زمین نپندارید. شما صرفا در آن کار مرتکب اشتباه شده اید و به معنی این نمی باشد که شما همه کارهایتان را اشتباه انجام می دهید و یا در همه زمینه ها بد می باشید. سعی کنید نقاط مثبت و ویژگی های خوب خود را به یاد داشته باشید.