اختلال شخصیتی چیست؟

اختلال شخصیتی یک بیماری روانی است که با الگوهای نامناسب و ثابت رفتاری، افکار و احساسات نامشخص و نا‌هنجاری‌های رفتاری مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلالات معمولاً دچار مشکل در ارتباطات می‌شوند و نمی‌توانند به طور صحیح با دیگران برخورد کنند. این اختلالات ممکن است تأثیر عمده‌ای بر زندگی روزمره فرد داشته باشند و در برخی موارد افراد مبتلا می‌توانند به شدت تحت تأثیر قرار گیرند. به صورت کلی هر رفتاری که در فرد به صورت افراطی تکرار شود و از هنجار‌های اخلاقی و اجتماعی و فردی فاصله داشته باشد را می‌توان اختلال شخصیت نامید.

دلایل به وجود آمدن اختلال شخصیتی در افراد

دلایل زیادی می‌تواند باعث به وجود آمدن انواع مختلف اختلال رفتاری در افراد شود. همچنین روانشناسان همیشه در جست‌وجو برای یافتن دلایل جدید برای بروز اختلال رفتاری در افراد هستند. در ادامه به چند مورد کلی و مهم که در بروز این اختلالات تاثیر‌گذار است اشاره خواهیم کرد.

در برخی افراد، عوامل ژنتیکی می‌تواند نقش مهمی در بروز این اختلالات داشته باشند. به عنوان مثال، برخی از اختلالات شخصیتی مانند اختلال مرزی بیشتر در خانواده‌هایی که افراد دچار این اختلال هستند، دیده می‌شود.

عوامل محیطی نیز می‌توانند در بروز این اختلال‌ها تأثیرگذار باشند. مثلاً تجربه، تربیت و فرهنگ خانواده، روابط نامناسب با والدین، سو استفاده جسمانی یا روانی در دوران کودکی، تجربه ترس و وحشت، تجربه رویدادهای تروماتیک و استرس زا، سازمان‌دهی ناصحیح خانواده و نقص در پشتیبانی اجتماعی می‌توانند به بروز این اختلالات شخصیتی مرتبط باشند.

همچنین، عوامل فردی مانند سطح هوش، نحوه مقابله با استرس، سازگاری اجتماعی و توانایی حل مسئله نیز ممکن است در بروز این اختلالات موثر باشد.

به طور کلی، این اختلالات نتیجه تعامل پیچیده‌ای از عوامل ژنتیکی، محیطی و فردی هستند که باعث شکل‌گیری الگوهای نامناسب در رفتار، افکار و احساسات فرد می‌شوند.

تفاوت الگوی رفتاری اشتباه با اختلال رفتاری

چه زمان یک عادت رفتاری نامناسب تبدیل به اختلال شخصیتی می شود؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت تبدیل یک عادت رفتاری نامناسب به اختلال شخصیت بستگی به میزان تأثیرگذاری آن بر زندگی فرد و افراد اطراف او دارد. برای تشخیص اختلال شخصیت، باید مشاهدات و علائم زیر را در نظر گرفت:

1. ثابت بودن: عادت رفتاری باید به طور ثابت و پایدار در طول زمان و در شرایط مختلف تکرار شود.

2. تأثیرگذاری: عادت رفتاری باید به طور مستمر و قابل ملاحظه در زندگی فرد و روابط او تأثیر بگذارد.

3. انحراف از رفتار‌های نرمال: عادت رفتاری باید به طور معمول از الگوهای رفتاری نرمال و قابل قبول در جامعه فاصله گرفته باشد.

4. دلسردی: فرد باید از عواقب منفی عادت رفتاری خود دلسرد شده و از تلاش برای تغییر آن دست بکشد.

5. تأثیر بر عملکرد: عادت رفتاری باید بر عملکرد فرد در زندگی روزمره، ارتباطات اجتماعی، شغل و تحصیلات و سایر زمینه‌های زندگی تأثیر بگذارد.

بنابراین، هنگامی که یک عادت رفتاری نامناسب به میزان قابل توجهی بر زندگی فرد و دیگران تأثیر می‌گذارد و با الگوهای رفتاری نرمال مغایرت دارد، ممکن است به عنوان یک اختلال شخصیتی در نظر گرفته می‌شود. اما تشخیص نهایی و قطعی این اختلال توسط یک متخصص به عنوان نتیجه‌ای از ارزیابی جامع فرد و تحلیل شرایط و علائم وی صورت می‌گیرد.

انواع اختلال شخصیت

همان‌طور که بالاتر اشاره شد هر رفتاری که از هنجار‌های اجتماعی فاصله بگیرد و به صورت افراطی تکرار شود را می‌توان به عنوان اختلال شخصیتی در نظر گرفت. در ادامه به معرفی نمونه از رایج‌ترین اختلالات شخصی و اجتماعی می‌پردازیم که عبارتند از:

• اختلال شخصیت پارانوئید
• اختلال شخصیت اسکیزوئید
• اختلال شخصیت اسکیزوتایپی
• اختلال شخصیت ضداجتماعی
• اختلال شخصیت مرزی
• اختلال شخصیت نمایشی
• اختلال شخصیت خودشیفته
• اختلال شخصیت دوری‌جو
• اختلال شخصیت وابسته
• اختلال شخصیت وسواسی- جبری

مجموعه دکتر ذهن یک مرکز درمانی و مشاوره تلفنی است که به افراد با انواع اختلال شخصیتی کمک می‌کند که با شناخت صحیح این اختلالات و درمان مناسب زندگی خود را بهبود بخشند. اگر شما هم از یک یا چند نمونه از این نا‌هنجاری‌ها در زندگی خود مواجه شدید تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

بهترین روش‌های درمان انواع اختلال رفتاری

روش‌های درمان اختلالات شخصیتی ممکن است به شکلی ترکیبی از روش‌های دارویی و روان‌درمانی انجام شود. درمان دارویی معمولاً برای کنترل علائم مرتبط با اختلال رفتاری و کنترل رفتار‌های دور از هنجار استفاده می‌شود. از جمله مهم‌ترین الگو‌های رفتاری اشتباه می‌توان به علایمی مانند اضطراب، افسردگی یا عصبانیت بیش از حد اشاره نمود. داروها می‌توانند به عنوان تجویزات کوتاه مدت یا برای مدت طولانی تجویز شوند.

روش‌های روان‌درمانی نقش مهمی در درمان اختلالات شخصیتی دارند. نوع درمان روان‌درمانی معمولاً بستگی به نوع اختلال شخصیتی و نیازهای خاص هر فرد دارد. برخی از روش‌های روان‌درمانی عبارتند از:

1. روان‌درمانی شناختی رفتاری (CBT): این روش برای تغییر الگوهای منفی اندیشه و رفتار مورد استفاده قرار می‌گیرد. به کمک CBT، افراد می‌توانند الگوهای نامناسب رفتاری خود را شناسایی کنند و به جای آن‌ها الگوهای سالم‌تر و سازنده‌تر را بیاموزند.

2. روان‌درمانی پذیرش و تعهد (ACT): این روش برای افزایش آگاهی از تجربه‌ها و احساسات فعلی و پذیرش آن‌ها به کار می‌رود. این روش به افراد کمک می‌کند تا با تغییر ناپذیری برخی از ویژگی‌های شخصیتی خود مقابله کنند و بر روی ارزش‌های خود تمرکز کنند.

3. روان‌درمانی دینامیکی: این روش برای کشف و درک عمیق‌تر دلایل ناخواسته و ناخودآگاه از رفتارهای نامطلوب استفاده می‌شود. با کمک این روش، افراد می‌توانند الگوهای ناسالم رفتاری خود را شناسایی کرده و آن‌ها را تغییر دهند.

4. روان‌درمانی گروهی: در این روش، افراد با هم در یک گروه کار می‌کنند و تجربیات خود را به اشتراک می‌گذارند. این روش می‌تواند به افزایش احساس تعلق و پذیرش از طریق تعامل با دیگران کمک کند.

همچنین، در برخی موارد، درمان خانوادگی نیز ممکن است مفید باشد. در این روش، اعضای خانواده به عنوان یک سیستم تلقی می‌شوند و بهبود روابط خانوادگی و تعاملات آنها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

مهم است که درمان اختلال شخصیتی به صورت همه‌جانبه و با همکاری فرد مبتلا و تیم درمانی مناسب صورت گیرد. همچنین، صبر و پشتکار درمانگر و فرد مبتلا نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

دکتر ذهن همراه و پشتیبان شما در درمان اختلال‌های شخصیتی

دکتر ذهن یک مجموعه روانشناسی است که در زمینه روانشناسی کودک، خانواده، روانشناسی فردی و شخصیت شناسی، خانوادگی و زناشویی، تحصیلی و مهاجرت فعالیت می‌کند. هدف ما یاری رساندن به تمامی افرادی است که برای بهبود زندگی خود و همسر و فرزندان خود یا دیگران تلاش می‌کنند. اگر شما هم به تازگی ازدواج کردید و یا قصد ازدواج دارید، همچنین اگر در زندگی خود با مشکلی مواجه هستید و نیاز به مشاوره دارید یا یکی از اختلال‌های شخصیتی و رفتاری را در خود یا همسرتان مشاهده می‌کنید، از دکتر ذهن غافل نشوید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این مرکز و بهره‌مند شدن از مشاوره‌های کارشناسان توانمند مجموعه دکتر ذهن با شماره‌های ما در تماس باشید.