OCD چیست؟ معرفی وسواس فکری عملی + علائم و درمان آن

وسواس فکری عملی OCD یک نوع اختلال روانی می باشد که در آن فرد دچار افکار یا همان وسواس فکری و رفتاری مبنی بر آن یا وسواس عملی شده که غیر قابل کنترل می باشد و فرد احساس می کند که باید بصورت مکرر این افکار و یا رفتار را انجام دهد. این نوع وسواس ممکن است بر روی هر چیزی متمرکز شود، اما وسواس عملی معمولا مستقیما به وسواس فکری مربوط می شود. مثلا فرد افکاری درباره آتش سوزی و سوختن خانه دارد و به همین دلیل مدام زیر گاز را چک می کند و نسبت به بستن شیر گاز وسواس دارد.

این نوع وسواس ها فقط درباره تمیزی نمی باشد و برخی به اشتباه فکر می کنند افراد وسواسی بیش از اندازه تمیز می باشند. البته داشتن وسواس های فکری عملی به تمیزی مرتبط بوده و ممکن است شخص بیش از اندازه دست های خود را بشورد. اما صرفا به این موارد مربوط نشده و در زمینه های دیگری نیز وجود دارد. این نکته را در نظر داشته باشید که هر شخصی که به تمیزی و یا مرتب بودن اهمیت می دهد صرفا مبتلا به OCD و یا وسواس نمی باشد.

بیشتر بدانید : اختلال شخصیت وسواسی در ازدواج چه تاثیری دارد؟

علت وسواس فکری عملی OCD چه می باشد؟

علت وسواس فکری عملی OCD هنوز به طور کامل مشخص نمی باشد اما داشتن اضطراب می تواند علائم آن را تشدید نماید. وسواس در خانم ها بیشتر از آقایان دیده شده و می تواند عوامل زیر خطر ابتلا به وسواس را بیشتر نماید :

• داشتن آسیب های روحی شدید
• ابتلای یکی از اعضای خانواده به وسواس
• قرار گرفتن در معرض سو استفاده های جنسی یا جسمی در زمان کودکی
• تفاوت در بخش هایی خاصی از مغز
• داشتن سایر اختلالات مانند افسردگی، تیک های عصبی، اضطراب و مصرف مواد

بیشتر بدانید : انواع اختلال وسواس و درمان آن

نشانه های وسواس فکری عملی OCD چیست؟

وسواس فکری عملی OCD به دو بخش وسواس فکری و وسواس عملی تقسیم می شود. در وسواس های فکری افکار آزار دهنده ای بوده که بصورت مکرر تکرار می شود و این افکار بصورت ناخواسته در ذهن شخص شکل گرفته و پایدار و پر تکرار باقی می ماند. این افکار معمولا در زمانی به شخص هجوم می آورد که تلاش می کند بر روی کاری متمرکز شود.

موارد زیر از نمونه های وسواس فکری می باشد :

اصرار به داشتن نظم و تقارن مانند زمانی که شی ای دارای نظم و تقارن نمی باشد
ترس از کثیفی و آلودگی مانند ترس از آلودگی در هنگام لمس اشیا
افکار ترسناک درباره از دست دادن کنترل خود مانند افکاری درباره فحاشی جلوی دیگران
افکار ناخواسته درباره موضوعات جنسی مانند تصورات جنسی ناخوشایند
داشتن شک و شبه درباره موضوعی مانند شک درباره قفل کردن در

در بخش وسواس عملی، رفتارهای پر تکرار برای فرد وجود دارد که احساس می کند مجبور به انجام آنها نیست. این رفتارها به دلیل بروز اضطراب ناشی از وسواس فکری در فرد ایجاد شده و شخص در جهت کاهش این افکار، وسواس عملی را انجام می دهد. شما با تکرار این رفتار آرامش بیشتری بدست آورده، اما در واقعیت از میزان اضطراب شما کم نمی کنند. از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

چک کردن مدام مانند چک شدن چند باره قفل در
شستشو و نظافت زیاد مانند شستن مداوم دست
شمردن مانند شمارش طبق الگوی خاص
منظم کردن مانند چیدمان در یک جهت خاص
تکرار بی صدای یک عبارت یا کلمه
به دنبال تایید بودن

درمان وسواس فکری عملی OCD به چه صورت می باشد؟

وسواس درمان قطعی نداشته، اما با کمک دارو درمانی، روان درمانی و یا ترکیبی از هردوی این موارد می توانید به خوبی آن را مدیریت و کنترل نمایید.

روان درمانی و نقش آن در کنترل وسواس : با کمک روش CBT یا روان درمانی شناختی رفتاری، شما می توانید الگوی ذهنی خود را با کمک روانشناس اصلاح نمایید. در یکی از روش های موثر که مواجهه و اجتناب از پاسخ دادن است، درمانگر به شما کمک می کند که در مواجه با شرایط اضطرابی و انجام رفتارهای وسواس گونه، چگونه بتوانید افکار و رفتار خود را مدیریت نمایید.

دارو درمانی : داروهای مهار کننده باز جذب انتخابی سروتونین می توانند در کنترل وسواس فکری عملی به شخص کمک نمایند. البته این نکته را در نظر داشته باشید که مدت زمان تاثیرگذاری داروها ممکن است بین 2 تا 4 ماه طول بکشد. از جمله داروهای رایج در کنترل OCD میتوان به فلوکستین، سیتالوپرام، فلووکسامین، سرترالین و پاروکستین می باشد.

روش های آرام سازی ذهن : ریلکس کردن و تمدد اعصاب از طریق روش هایی مانند یوگا، مدیتیشن و ماساژ می تواند در علائم استرس زا و اضطراب آور را از فرد دور کرده و به کاهش وسواس او کمک نماید.

نورومدولاسیون : این روش در مواقع کمی استفاده شده و به ندرت از این روش درمانی بکار برده می شود. تنها در مواقعی که دارو کارساز نبوده و بر روی فرد اثر گذار نیست، از این طریق فرد مورد درمان قرار می گیرد. روش درمانی آن بدین صورت است که سلول های عصبی شخص با کمک میدان مغناطیسی تحریک می شود.

همانطور که پیش تر اشاره کردیم تمامی این روش ها به منظور کاهش و تعدیل میزان وسواس در فرد بوده و روش درمانی قطعی برای وسواس فکری عملی OCD وجود ندارد. اما این نکته را در نظر داشته باشید که در صورتی که به این نوع وسواس دچار می باشید، حتما برای درمان آن اقدام کرده و از روش هایی که به تشخیص پزشک و روانشناس شما، برایتان موثر است، استفاده نمایید.