آیا تنبیه بدنی درست است؟ چه تاثیراتی دارد؟

تنبیه بدنی اثرات مخرب زیادی بر روان و جسم کودکان دارد و یکی از روش های سنتی و غلط در تربیت فرزند در گذشته محسوب می شود. متاسفانه هنوز والدینی هستند که این روش را، راه تربیتی درست و کارسازی می دانند، اما اثرات مخرب آن بر روی کودکان بیشتر از تاثیرات مثبت این روش می باشد. در واقع اثرات تنبیه بدنی می تواند بر روی روان و جسم کودک تا مدت ها باقی مانده و در شکل گیری شخصیت و رفتار او تاثیرات مستقیم و به سزایی دارد. در این مقاله به بررسی این موضوع و اثرات ناشی از آن می پردازیم.

بیشتر بدانید : روش صحیح تنبیه و اصلاح رفتار کودکان

تنبیه بدنی، روش تربیتی درست یا غلط؟

تعریف تنبیه بدنی این می باشد که به هر گونه رفتار محرک و آزار دهنده ای که بر کاهش اثرات نامطلوب یا از بین بردن آن بکار برده می شود، گفته شده و این کار برای جلوگیری از تکرار آن رفتار می باشد. در گذشته تنبیه بدنی را یک رفتار اشتباه و بد نمی دانسته و بر عکس آن را روش تربیتی لازم و ضروری می پنداشتند. اما امروزه استفاده از این روش تربیتی منسوخ شده و راه های جایگزینی به جای کتک زدن و استفاده از تنبیه بدنی وجود دارد.

بیشتر بدانید : هدف از تربیت فرزند چیست | روش های تربیت اخلاقی

انواع تنبیه در علم روانشناسی به چه صورت است؟

تنبیه کردن در دیدگاه روانشناسی وجود داشته و انواع مختلفی نیز دارد، اما تنبیه بدنی در این بین جایگاهی نداشته و روش اصولی محسوب نمی شود. هر کدام از روش های تنبیهی در روانشناسی برای موقع خاصی استفاده شده و جایگاه ویژه ای دارد. این روش ها باید طبق ترتیب اعمال شده، چرا که ممکن است منجر به هیجانات و مشکلات روانشناختی در کودک شود. از جمله روش های اصولی برای تنبیه به موارد زیر می توان اشاره نمود :

بی اعتنایی کردن : یکی از راه های جایگزین تنبیه بدنی، بی اعتنایی کردن می باشد. بی اعتنایی به کودک باعث شده تا تمام راه ها به رویش بسته شده و راهی به جز دست کشیدن از کار اشتباهش نداشته باشد. اما توجه داشته باشید که این رفتار را به مدت طولانی انجام ندهید، چرا که قهر کردن نیز می تواند عواقب بدی در پی داشته باشد. همچنین حتما علت بی اعتنایی را به کودک خود توضیح دهید و اگر متوجه کار خود شده و عذر خواهی نمود، عذر او را بپذیرید.

محرومیت موقتی : در زمانی که کودکان گوش به حرف های شما نداده و رفتار اشتباه خود را تکرار می کند، می توانید او را از چیزی که برایش ارزشمند است بصورت موقتی محروم نمایید. اما این نکات را در نظر داشته باشید که دلیل محرومیت را برای او توضیح دهید، محل محرومیت نباید تاریک و ترسناک باشد، مدت محرومیت با سن کودک مناسب باشد، در صورت مقاومت کودک و انجام ندادن تنبیه، به میزان تنبیه او اضافه نمایید.

عصبانی شدن : در مواقعی که کودک شما لجباز بوده و روش های ذکر شده بر روی او تاثیری ندارد، می توانید مقداری عصبانی شوید. می توانید به او این پیام را بدهید که دیگر از دست او عصبانی هستید.

آشنایی با پیامدهای کار : برای کاهش رفتارهای نامطلوب کودکتان او را متوجه پیامدهای کارهایش نمایید و اگر این پیامدها برای او خطر جانی دارد، حتما او را در این زمینه آگاه کنید. مانند دست زدن به اجاق گاز و سوختگی دست.

تصحیح کردن رفتار اشتباه : گاهی می توانید از خود کودک برای اصلاح کردن رفتار اشتباهش کمک بگیرید، اما لازم است در این زمینه به او آموزش نیز دهید. مثلا اگر خوراکی خود را بر روی زمین ریخت، از او بخواهید که خودش آن را جمع نماید.

تمرین کردن رفتار مثبت : اگر کودکتان رفتار اشتباهی را مدام انجام می دهد، برای اصلاح آن از او بخواهید تا علاوه بر درست کردن آن کار، میزان دیگری را نیز درست نماید. مثلا اگر در تمیز کردن اتاقش کوتاهی می کند، علاوه بر تمیزی اتاق به او بخش دیگری را نیز داده تا تمیز نماید.

رفتن کودک به اتاق تنهایی : این کار یکی از موثرترین روش های تنبیهی بوده که از عصبانیت والدین نیز جلوگیری می کند. در این روش همچنین کودک مجبور می شود تا برای دقایقی از جمع فاصله گرفته و از بازی و تفریح خود دور شده و به اتاقش رود.

اجرای این روش در ابتدا ممکن است با چالش هایی همراه بوده، اما برای کودکان 2 تا 12 ساله بسیار مفید است. بعضی از کودکان ممکن است در ابتدا با فریاد و گریه منجر به آزردگی شما شوند، اما به این موضوعات توجهی نکرده و کار خود را انجام دهید.

این نکته مهم را در نظر داشته باشید که به هیچ وجه از اتاق تاریک و یا ترسناک برای این کار استفاده نکنید. همچنین زمان قرار دادن کودک در اتاق را مناسب با سن کودک و میزان خطای انجام داده، تعیین نمایید. اگر سن کودک کم می باشد از زمان های 1 تا 5 دقیقه استفاده کنید. چون در این سنین آنها درکی از زمان نداشته و زمان برای آنها خیلی بیشتر و طولانی تر می گذرد. همچنین اگر کودک مرتکب خطای کوچکی شده است، از یک روش تنبیهی بزرگ و طولانی استفاده نکنید، این کار و عدم تطابق در مقیاس تنبیه باعث شده تا کودک خیال کند که چه خطای او بزرگ و چه کوچک باشد، به یک روش تنبیه شده و در نتیجه تمایل به داشتن خطاهای بزرگ در او بیشتر شود. چرا که فکر می کند در نهایت به یک میزان تنبیه می شود. در تنبیه های خود جانب انصاف را حتما رعایت نمایید.