تروما در کودکان | بررسی علل و راهکارهای درمان آن

تروما در کودکان می تواند منجر به ایجاد آسیب های زیادی بر روی احساسات، رفتار و سلامت روان آنها شده و به همین دلیل اتفاقات آسیب زا در کودکان اثر گذار می باشد. همه ما به عنوان پدر و مادر در خصوص زندگی فرزندمان احساس مسئولیت زیادی داشته و برای جلوگیری از مشکلات و تجربه های سخت و دشوار زندگی آنها می کوشیم. از آنجایی که مغز در مواجه با تجربه های ناراحت کننده به تولید هورمون های استرس می پردازد و بدن را در حالت آماده باش قرار می دهد، این موضوع در زمان وقوع حادثه منجر به بالا رفتن سرعت فکر و حرکت در فرد شده و به نجات او می انجامد. اما اگر این موضوع در طولانی مدت روی دهد و بدن در شرایطی قرار گیرد که بصورت مداوم به ترشح این هورمون ها ادامه دهد، بدن در حالت آماده باش باقی مانده و به جسم و روان فرد آسیب وارد می شود.

بیشتر بدانید : با بی اشتهایی کودکان چکار کنیم؟

علت های ایجاد کننده تروما در کودکان چیست؟

به هر نوع تجربه ای که منجر به آسیب در کودک شود، تروما در کودکان گفته می شود. ترومای کودکی درواقع هر نوع تجربه ای می باشد که منجر به گرفتن حس امنیت در زمان کودکی شده و آن را مختل نماید. از جمله این موارد به نمونه های زیر میتوان اشاره کرد :

• ایجاد بلاهای طبیعی و یا بلاهایی که بر اثر تکنولوژی ایجاد می شود
• سو استفاده از کودک، شامل سو استفاده های جنسی، جسمی، روانی یا مثلا قاچاق و دزدی
• خشونت های خانگی یا اجتماعی
• از دست دادن یکی از عزیزان بصورت طبیعی و یا بر اثر خشونت
• جدا شدن یکی از والدین
• تجربه هایی مانند جنگ، پناهندگی یا شکنجه
• تجربه کافی دریافت نکردن توجه از سوی والدین
• مصرف مواد کودک یا خانواده
• وجود حوادث جدی مانند تصادفات یا بیماری های مرگ بار
• موارد استرس زا در خانواده مانند زندانی شدن، اعزام و یا از دست دادن عضوی از خانه
• مواردی که زندگی کودک مورد تهدید قرار گرفته و یا شاهد خشونت بوده است

بیشتر بدانید : با وابستگی بیش از حد کودک چکار کنیم؟

راهکارهای درمان تروما در کودکان به چه صورت است؟

اصول اولیه ای برای درک و درمان کودک مبتلا به تروما وجود داشته تا بتواند به شرایط روحی و آسیب روانی وارد شده به کودک کمک کرده و منجر به گذراندن تروما در او شود. از جمله این موارد به نمونه های زیر میتوان اشاره کرد :

دادن احساس آرامش : در زمان تروما در کودکان، نخستین قدم و مهم ترین آن القای احساس آرامش و محبت بی قید و شرط برای او می باشد. در زمانی که کودک دچار تجربه یک آسیب بزرگ می شود و احساس امنیت او به خطر می افتد، مهمترین کار ایجاد احساس امنیت در او می باشد. این امنیت را کودک از والدین و مراقبان خود گرفته و به کودک حس ثبات می دهد و به او کمک می کند تا تعاملش با دنیای اطراف را بدست آورد.

تروماها برای کودکان سرشار از استرس می باشد و استرس در کودک می تواند بصورت آسیب های بدنی جدی بروز پیدا کند. این موضوع را در نظر داشته باشید که کودک ممکن است بر اثر ناتوانی در انتقال دادن مفاهیم، از مشکلاتش به شما چیزی نگوید، اما این دلیل بر رفع شدن استرس و تجربه اضطراب در او نخواهد بود.

از بهترین راه های مقابله با تروما در کودکان، بر گرداندن نظم زندگی آنها می باشد. نظم در زندگی نقطه ای بوده که استرس را کاهش می دهد و ایجاد نظم در زندگی کودک باعث شده تا امنیت به خطر افتاده او بازگردانده شده و کنترل بر شرایط را بدست آورد. همچنین نوازش های کلامی از سوی والدین و مراقبین کودک نیز منجر به کم شدن استرس و ایجاد حس امنیت در کودک می شود.

درک حس های کودک : در سنین کم و در زمانی که قسمت های شناختی مغز هنوز تکامل نیافته است، ممکن است کودک درکی از احساسات خود نداشته باشد. شناختن احساسات در کودکان باعث شده که درک و کنترل بهتری داشته باشند. بطور مثال در زمانی که تروما در کودکان ایجاد شده و در او احساس نا امیدی شکل گرفته است، به دلیل عدم شناخت از این حس ممکن است کودک احساساتش را در قالب خشم به دیگران و همسالان خود بروز دهد.
صحبت کردن درباره احساسات ممکن است به شناخت آن کمک زیادی نکند، اما می توانید از طریق بازی ها و فعالیت های مشابه، در مورد این حس ها و مفاهیم آن به کودک آموزش دهید. می توانید این کار را با عروسک و یا اسباب بازی های کودکتان انجام داده و در این باره از کودک در مورد احساس عروسکش سوال نمایید. جواب کودک معمولا همان حس هایی می باشد که او تجربه می کند. این موارد برای شناسایی و تشخیص درست تر، بهتر است تا زیر نظر یک روانشناس کودک انجام شود.

در مرحله اول تروما در کودکان، نیاز است تا به کودک توجه و اطمینان از حضور شما داده شود. برای اینکار می توانید بصورت مداوم با کودک تماس چشمی برقرار نمایید. همچنین لحنتان گرم و صمیمی بوده و در آن از آرامش دادن و نوازش دادن کلامی به کودک استفاده کنید. از جملات اطمینان بخش به کودکتان استفاده کرده و در این زمان نگران احساس خود کفایی کودکان نباشید، چرا که ایجاد احساس امنیت در او از اهمیت زیادی برخوردار است.

با کودک خود حرف بزنید : در خیلی از مواقع والدین تصور می کنند که صحبت نکردن در مورد موضوعات نگران کننده و ناراحت کننده برای فرزندان بهتر بوده و بدین صورت از آنها محافظت می کنند، اما در واقع کودکان بیشتر این موضوعات را حس کرده و مخفی کردن آن منجر به نگرانی و کنجکاوی بیشتر آنها می شود. بنابر این بهترین کار صحبت کردن در مورد تجربیات و احساسات خود می باشد.